डढेलो वनमा लागे पनि घरबस्तीसम्म फैलिन सक्छ । प्रत्येक वर्ष नेपालका वन जंगलबाट बस्तीमा आगलागी भएकै हुन्छ । प्राकृतिक वा मानवीय कमजोरीले निम्त्याउने डढेलोले प्रत्येक वर्ष दुःख दिएकै छ ।
तर, राज्यसँग डढेलो नियन्त्रणको तयारी भने कहिल्यै हुँदैन । अझ खास भन्ने हो भने डढेलो पनि नेपालको एउटा ठूलै विपद् हो भनेर त्यसको पूर्वतयारी भएको छैन । डढेलो नियन्त्रणका लागि राज्यसँग सोच नै छैन, संयन्त्र छैन र स्रोत साधन छैन । सहर बजारमै भीषण आगलागी हुँदा वा डढेलो फैलँदा निभाउने पर्याप्त वारुण यन्त्र छैनन् । नाम मात्रका छन् । वनजंगल त बर्सेनि हजारौं हेक्टरमा डढेलो लागेर क्षति हुँदै आएको छ ।
वनको यो वर्षको वैशाखदेखि अहिलेको महिना चैत ६ गतेसम्म मुलुकभर ३ सय २१ वटा डढेलोका घटना भएका थिए । ती घटनामा ५ जनाले ज्यान पनि गुमाउनु प¥यो । कतिपय वर्षमा सय जनासम्मको डढेलोकै कारण ज्यान गएका पनि छन् । यति संवेदनशील विपद्को तयारीमा भने ध्यान छैन । एक त डढेलो लाग्नै नदिने उपाय गर्नु सबैभन्दा बुद्धिमत्तापूर्ण काम हो । अधिकतर डढेलोको कारण मानवीय नै छ । प्राकृतिक रूपमा त कताकतै मात्र वन डढेलो लाग्छ । मान्छेहरूको लापरबाही वा जानाजान डढेलो लाग्छ भन्ने अध्ययनहरूले देखाएका छन् । तसर्थ जनचेतना नै बढाउन जरुरी छ । नियतबस र हेलचक्र्याइँ गर्दै वनमा आगो झोस्नेहरूलाई कारबाही भएको तथ्य विरलै छ । त्यसतर्फ पनि ध्यान दिनुपर्छ । र, वनमा आगो लगाए नयाँ घाँसपात पलाउँछ भन्ने भ्रम चिर्न पनि जरूरी छ । डढेलोले घाँसपात र झारमात्रै नभइ रुखै पनि सखाप पार्छ । वनस्पतिसँगै जीवजन्तु पनि मार्छ । पर्यावरणीय हिसावले पनि डढेलोको क्षति चर्काे हुन्छ ।
डढेलो नियन्त्रण सरकारबाट होइन प्रकृतिको भरमा हुने गरेको छ । अर्थात् हिउँदको सुक्खायाममा हप्तौंसम्म पनि डाँडाकाँडामा आगलागी भइरहन्छ अनि एक दिन पानी पर्छ र निभाउँछ । प्रकृतिको भर परेर डढेलोको नियन्त्रण हुनु भनेको हदैसम्मको हेलचक्र्याइँ हो । डाँडाकाँडा र पहाड पर्वतमा हेलिकोप्टरबाट पानी हालेर भए पनि निभाउने सामथ्र्य राज्यले राख्नुपर्छ । वारुणयन्त्रलगायत अग्नि नियन्त्रक उपकरण र स्रोतसाधनको जोहो गर्नुपर्छ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
